764. Straże grobowe na Podkarpaciu - zmienność odradzającej się tradycji - dr Krzysztof Ruszel

Wszechnica.org.pl - Historia

Tradycję straży grobowych na Podkarpaciu przedstawił etnograf dr Krzysztof Ruszel podczas konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r. https://wszechnica.org.pl/wyklad/straze-grobowe-na-podkarpaciu-zmiennosc-odradzajacej-sie-tradycji/ "Straże grobowe, zwyczaj żywotny na Podkarpaciu, nazywane także turkami - są oddziałami młodych mężczyzn w umundurowaniu, nawiązującym do mundurów wojskowych lub dawnych ubiorów wiejskich i małomiasteczkowych - pełniącymi wartę przy Grobie Chrystusa od Wielkiego Piątku do rezurekcji. W wielu wsiach oddziały straży grobowej powstały w XIX wieku, ale są też takie, które działają w parafiach utworzonych po wybudowaniu kościoła od kilku czy kilkunastu lat. Musi więc istnieć określona potrzeba, którą trudno jednoznacznie określić. Być może straż grobowa podnosi prestiż wsi, a na pewno jest przedmiotem dumy mieszkańców, którzy wielokrotnie wspierają jej działalność. Ponadto obok funkcji religijnych, a więc pełnienia warty przy Grobie Chrystusa i asysty przy święceniu ognia, wody oraz pożywienia wielkanocnego, w Niedzielę Wielkanocną odbywają się pokazy musztry paradnej, przemarsze przez wieś i odwiedzanie domów z życzeniami dla mieszkańców. Przy okazji dożynek członkowie straży grobowych pełnią funkcje porządkowe. Do wyobraźni przemawiają niezwykle barwne elementy umundurowania, odmienne w każdej wsi. Nie bez powodu coraz częściej określa się straże grobowe mianem „parafialnego wojska”. Kiedyś, głównie na pocz. XX wieku w strażach grobowych byli głównie chłopcy nazywani we wsiach podkarpackich „kawalerką”, co określało ich specyficzny status. Przed założeniem rodziny wiele im było wolno: mieć licznych kolegów – kompanów, z którymi chodzili na wesela i wspólnie się bawili, a często również bili z kawalerką z sąsiedniej wsi. Ale z drugiej strony w życiu wsi obowiązywały pewne kanony zachowań i wyznawanych wartości." - powiedział dr Krzysztof Ruszel w wywiadzie z Moniką Kaczmaryk. Dr Krzysztof Ruszel – etnograf, muzeolog, badacz kultury ludowej w Rzeszowskiem. Urodził się 12 kwietnia 1944 r. w Łańcucie. W roku 1962 rozpoczął studia wyższe w zakresie etnografii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jego zainteresowania kulturą ludową rozwijały się w środowisku wybitnych uczonych, wywierających wpływ na kształtowanie się osobowości młodego badacza i naukowca. W 1967 r. Krzysztof Ruszel rozpoczął pracę etnografa w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie. W latach 1968-1970 objął asystenturę w Katedrze Etnografii Słowian Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od roku 1970 związany był zawodowo z Muzeum w Rzeszowie jako kierownik Działu Etnograficznego, przekształconego w 1990 r. w Muzeum Etnograficzne im. Franciszka Kotuli - Oddział Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, którego kierownikiem pozostał do przejścia na emeryturę. W roku 1975 uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Promotorem pracy doktorskiej był prof. Józef Burszta. W 2001 r. został mianowany przez Ministerstwo Kultury kustoszem dyplomowanym. Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #kultura #historia #grób #straż #tradycja #podkarpacie